Choć zespół wypalenia zawodowego znalazł się w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Zaburzeń Psychicznych (ICD-10) opracowanej przez Światową Organizację Zdrowia, to w przeciwieństwie do depresji nie występuje tam jako choroba. Wypalenie zawodowe to uporczywy stan wyczerpania, który utrzymuje się nawet wówczas, gdy człowiek odpoczywa. Niektórzy pracownicy usiłują uporać się z tą sytuacją przebywając na zwolnieniu lekarskim i przynajmniej czasowo ograniczając doświadczane napięcie. Takie działanie jest jednak krótkotrwałe i nie wyeliminuje uczucia wyczerpania, jeżeli warunki pracy nie ulegną zmianie. Niestety, często pracownik ma ograniczony wpływ na funkcjonowanie organizacji. Zazwyczaj osoba odczuwająca symptomy wypalenia zawodowego może co najwyżej zmienić pracę. Istnieją jednak właściwości, które może w sobie rozwinąć w celu zwiększania odporności na wyczerpanie.

Rola wsparcie ze strony przełożonych i współpracowników w zapobieganiu wypaleniu zawodowemu

Znaczącą rolę w przeciwdziałaniu wypaleniu zawodowemu odgrywają osoby mające wpływ na warunki pracy i relacje panujące pomiędzy ludźmi – menadżerowie i kierownicy zespołów. Aby zapobiegać wypaleniu zawodowemu należy współtworzyć środowisko pracy, w którym pracownik ma poczucie sprawiedliwości i przynależności, jasno określone warunki współpracy, kontrolę nad wykonywanymi zadaniami, godne warunki pracy i przekonanie, że nie jest przeciążony obowiązkami. Destruktywne są z kolei praktyki polegające na bagatelizowaniu niekonstruktywnych form komunikacji, ograniczanie autonomii członków zespołu i akceptowanie przypadków przeciążenia.

Jak świadomie reagować na sygnały wypalenia zawodowego i podnieść jakość życia?

Badacze z fińskiego Uniwersytetu Jyväskylä dowiedli, że dużą rolę w zapobieganiu wypaleniu zawodowemu odgrywa rozwój tzw. elastyczności psychologicznej. Psycholog zdrowia Mateusz Banaszkiewicz i psychiatra Magdalena Flaga-Łuczkiewicz podkreślają, że działanie to polega na kształtowaniu umiejętności związanych z akceptacją i uważnością oraz ze świadomością i wykorzystaniem istotnych dla pracownika wartości. Na elastyczność psychologiczną składa się zdolność do celowego pozostawania w danej chwili, przy zachowaniu świadomości odczuć, myśli i komunikatów płynących z ciała.

Pracownik elastyczny psychologicznie jest świadomy swoich oczekiwań i celów. Potrafi też podejmować i utrzymywać działania, które są z nimi zgodne, nawet gdy wiąże się to z odczuwaniem dyskomfortu. Takie umiejętności są szczególnie ważne u osób pracujących w przedsiębiorstwie o określonej kulturze organizacyjnej lub piastujących stanowiska wymagające regulacji emocji. Niektóre funkcje w organizacji definiują to, jakie emocje wolno pracownikowi ujawniać podczas wykonywania obowiązków zawodowych. Dlatego tak istotne jest promowanie zdrowia psychicznego i wzmacnianie zasobów personelu, aby uchronić go przed wypaleniem i zwiększyć jakość życia, zarówno zawodowego, jak i prywatnego.

Artykuł powstał przy współpracy z redakcją CzasopismoMindfulness.pl.