Charakterystyczny zapach terpentyny i tłusta konsystencja farb olejnych sprawia, że nawet laik odróżni je bez większego problemu od bezwonnych farb akrylowych. O wiele trudniejsze, szczególnie dla początkujących malarzy, jest świadome wykorzystanie specyficznych właściwości obu rodzajów farb. Zapraszamy do bliższego zapoznania się z olejami i akrylami – ich historią, składem i sposobem aplikacji.

Do XV w. w malarstwie niepodzielnie królowały tempery. Wystarczył roztarty w wodzie pigment, żółtko kurzego jaja, odrobina oleju i octu, aby przygotować farbę o konsystencji majonezu, która po wyschnięciu stawała się wodoodporna. Przełom nastąpił w momencie opracowania receptury farb olejnych.

Kto wynalazł farby olejne?

Prawdopodobnie farby olejne były znane w malarstwie na długo przed tym, zanim spopularyzował je niderlandzki malarz, Jan van Eyck. Opracował on, wraz z bratem Hubertem, recepturę farb wytwarzanych z oleju lnianego i pigmentu, bez udziału wody i białka. Niewielki dodatek żywic pozwolił spowolnić proces wysychania. Współcześnie wysokiej jakości farby olejne Phoenix czy Talens powstają z tych samych składników, co kilkaset lat temu farby wyrabiane przez czeladników braci van Eyck. Często w roli spoiwa stosowany jest olej krokoszowy oraz dodatki poprawiające konsystencję farby.

Tempery, po całkowitym wyschnięciu, rozjaśniają się i stają się matowe (wyjątkiem są tempery tłuste, które zbliżają się efektami malarskimi do farb olejnych). Błyskawiczna popularyzacja wynalazku Jana van Eycka wynikała z faktu, że kolory farb olejnych są intensywne i lśniące. Ponadto mają doskonałą siłę krycia. Można ich używać do techniki impastu i malowania laserunkowego.

Czas schnięcia klasycznych farb olejnych był bardzo długi: malowany grubo obraz wysychał przez wiele tygodni, a nawet wiele miesięcy. Obecnie stosowane farby olejne schną od kilku do kilkunastu dni. Właściwość ta sprawia duże kłopoty początkującym malarzom, natomiast jest doceniana przez doświadczonych twórców, którzy posiedli odpowiednie umiejętności warsztatowe. Malując olejami, masz dużo czasu na precyzyjne komponowanie kolorów w technice mokre na mokre. W razie potrzeby możesz też wytrzeć farbę z wybranego fragmentu obrazu i rozpocząć malowanie od początku.

Farby olejne można rozcieńczać przy użyciu mediów malarskich: farba staje się płynna, lecz kolor nie traci intensywności i siły krycia. Po całkowitym wyschnięciu i zabezpieczeniu werniksem obrazy olejne uzyskują bardzo wysoką trwałość.

Za najlepsze narzędzia do aplikacji farb olejnych uważane są pędzle z naturalnego włosia, w tym szczególnie pędzle sobolowe. Z kolei w technice impastu do nakładania farby należy zastosować metalowe szpachelki o różnych kształtach oraz sztywne pędzle szczecinowe. W przypadku początkujących twórców dobrym wyborem będą też pędzle syntetyczne.

Farby akrylowe do szybkiego malowania

Farby akrylowe pojawiły się na rynku w momencie opracowania technologii syntezy tworzyw sztucznych. W malarstwie znajdują zastosowanie od około 100 lat. Ich spoiwem są żywice akrylowe, które do rozcieńczania wymagają wody. Farby akrylowe mogą mieć gęstość zbliżoną do farb olejnych lub przybierać konsystencję płynną. Akryle od farb olejnych odróżnia przede wszystkim bardzo krótki czas schnięcia. O konsekwencjach tego faktu mówi specjalista z internetowego Sklepu Plastycznego 24: – Położona cienką warstwą farba akrylowa wysycha dosłownie w ciągu kilku minut. Oznacza to, że czas przeznaczony na mieszanie farb czy nanoszenie poprawek jest niezwykle krótki. Nawet użycie specjalnych mediów spowalniających schnięcie farby tylko nieznacznie wydłuża czas obróbki. Dlatego często stosowaną techniką w malarstwie akrylowym jest alla prima, czyli szybkie malowanie „za pierwszym razem” – bez podmalówki, a często także bez wstępnego szkicu. Taki sposób malowania pozwala w jeden dzień stworzyć od podstaw gotowy obraz.

Farby akrylowe ustępują olejom pod względem siły krycia. Jednak przyciągają szybkością tworzenia, która dla wielu artystów jest wielkim atutem. Na korzyść akryli przemawia też atrakcyjna cena, która ma szczególne znaczenie przy obrazach wielkoformatowych. Akryle nie wymagają specjalnych podłoży: zagruntowane płótno, płyta meblowa, sklejka, a nawet tworzywo sztuczne doskonale nadają się do malowania. Przed rozpoczęciem pracy podłoże wystarczy zaciągnąć gruntem malarskim albo rozrzedzoną farbą – białą lub w innym, dowolnie wybranym kolorze. Do malowania akrylami świetnie nadają się pędzle szczecinowe i syntetyczne.

Wybór pomiędzy farbami akrylowymi i olejnymi to kwestia mocno subiektywna. Wielu artystów uważa, że walory farb olejnych są niepowtarzalne – że to najlepsze farby artystyczne, jakie kiedykolwiek wymyślono. Często podkreślana jest połyskliwość oleju lnianego, który nadaje farbie znacznie lepszy wygląd niż żywice akrylowe. Jednak nie brakuje też zwolenników farb akrylowych, którzy cenią sobie szybkość pracy i możliwość uniknięcia kontaktu z drażniącymi rozpuszczalnikami. Nie bez znaczenia jest też łatwość utrzymania w czystości pędzli i akcesoriów malarskich.